Bruno hakkında konuşmalıyız!
Anahtar Kelimeler: Encanto, Kuşaklararası travma, Kişisel Çatışma, Savunma Mekanizması, İnkâr, Aile psikolojisi, Aile Travması, Çatışmaların bireysel ve toplumsal etkileşimi
Disney yapımı Encanto (2021) animasyonu, özel yeteneklere sahip Madrigal ailesini ve kızları ana karakter Mirabel’in benlik arayışını, karakterlerin yeteneklerini, aile dinamiklerini ve kişilik çatışmalarını konu almaktadır. Büyükanne Abuela’ya sihirli bir mum verildiğinden beri, topluluklarına özel yetenekleriyle yardımcı olmak için birçok farklı sihir kullanıyorlar. Bu filmin ana karakteri, her üyesinin kendine özgü bir yeteneğe sahip olduğu eşsiz bir aileden gelen Mirabel. Örneğin teyzesi Pepa hava durumunu etkileyebilir, annesi Julieta özel yiyecekleriyle herkesi iyileştirebilir, amcası Bruno geleceği tahmin edebilirken ne yazık ki Mirabel’in hiçbir yeteneği yoktur ve kendisini büyükannesine kanıtlamaya çalışmaktadır. Mirabel, kuzeni Antonio’nun beşinci yaş gününde ve yeteneğinin büyülü mumdan verildiği gecede, sihirli evlerinin çatırdadığını fark eder. Evleri ailenin gücünün merkezi olduğundan, eve gelecek herhangi bir tehlike yeteneklerinin sonu olacaktır. Ailesini korumak için bir maceraya atılan Mirabel bunun için amcası Bruno’nun kehanetini öğrenmeye çalışır. Ailenin geçmişten getirdikleri sırları ve Amca Brunoyla geçmişe gömüldüğü düşünülen çatışmalar tüm aile dinamiğini ve karakterlerin kişisel gelişimlerini derinden etkileyecektir.
Herkes günlük yaşamda çeşitli sorunlarla ve zorluklarla karşı karşıya kaldığından, çatışma genellikle kötü şeylere yol açmaz, ama nedense bazı toplumlarda aile içi çatışmanın sadece olumsuzluk getirecek bir durum olduğunu düşünen yapılar, iletişimi sekteye uğratır. Kuşaklardır süren, yetenekleriyle var olan ve toplumu koruyan Madrigal ailesi için herhangi bir yeteneğe sahip olmayan bir üyeyi benimsemek zordu, özellikle de büyükanne Abuela için. Toplumlarını korumanın ve aileyi bir arada tutmak için yaşamsal bir anlam taşıyan mum, Abuela’ya göre tüm ailenin en önemli inancı olmalıydı. Abuela travmasını içselleştirmiş ve yıllarca çocuklarını ve torunlarını aynı travmanın etkisiyle büyütmüştü, Abuela’nın kurtuluş hikayesi tüm ailenin karakteri oluvermişti.
Kuşaklararası travma, bir travmanın etkisinin diğer kuşaklara aktarılmasıdır (Vinney, 2022). Aile sisteminde bir kişinin başına gelenin tüm sistemi etkilediği bir travma silsilesidir. Abuela, evinden zorla çıkarılıp kocası Pedro’yu kaybettiğinde ciddi bir travma yaşadı. Ailenin üçüncü kuşağı travmaya doğrudan maruz kalmasa da travmadan fazlasıyla etkileniyor. Abuela, aile üyelerinin kendi yaşamlarındaki sorunlara tepki verme şekillerini belirleyen ve onları kısıtlayan birçok beklentinin yanı sıra sorunlarla baş etme yöntemlerini de onlara aktardı. Bu durum aile üyelerinin kaygı, kişisel çatışmalar, mükemmeliyetçilik ve reddedilme duygusu gibi ruhsal sorunlar yaşamasına neden oluyor.
Kendini suçlama, utanç veya değersizlik duygularıyla kendini gösterir. Kendini suçlayan bir kişi, kimsenin onu sevmesinin mümkün olmadığına ve yeterince iyi olmadığına kendini inandırabilir (Paseer, 2011). Bu durumu Mirabel’in kız kardeşi Luisa’da görüyoruz. Luisa’nın gücü son derece güçlü olmaktır. Luisa toplumun ve ailesinin ona verdiği her görevi üstleniyor. Ancak bu kadar çok şey yapmanın ağırlığı onda kaygı ve kişilik çatışmalarına neden oluyor. Luisa, çok güçlü bir vücuda sahip olmasına rağmen, tüm bu sorumlulukların yanında duygusal bir kişiliğe de sahip. Sürekli güçlü durması gerektiği algısı da kişilik çatışmasına ve kaygıya neden oluyor. Luisa, bu durumu kendi kendine inkâr etmeye devam ediyor, çünkü ona göre o çok güçlü ve bu şekilde üzülmeye ya da kaygılanmaya da hakkı yok. İnkâr, bireyin geçmişte yaşadığı travmayı kabul etmemesi durumunda ortaya çıkar. Bunun yerine kişi her şeyin yolunda olduğunu, geçmişin geçmişte kaldığını iddia eder. Luisa’nın inkarına sebep olan en büyük etmenlerden biri bahsettiğimiz üzere bu kuşağa kadar sıçramış olan büyük travma. Abuela’nın mükemmeliyetçiliği ve travmayı bastırdıktan sonra sergilediği sert tutum tüm aile bireylerini daha da mükemmel olmaya çalışmaya ve duygularını bastırmaya itmiş.
Geçmiş travmaları ortaya çıkaran ve değişimi, dönüşümü kabul edebilmeyi ailesine gösteren Mirabel’in yeteneği de belki de buydu. Mirabel, ailesine Brunoyla yaşanan çatışmaları konuşabilmeyi, tartışabilmeyi ve aile bireylerinin karşılıklı birbirini anlayabileceği gerçeğini göstermişti. Eski kuşakların alıştığı gerçekler, kurallar ve anlayış biçimleri değişebilir ve dönüşebilirdi. Encanto’da Mirabel’in Bruno’yu arayıp ailedeki çatlaklardan bahsetmek konusundaki ısrarı, sonunda Madrigallerin geri kalanının kendi sorunlarını incelemesine neden oldu. Bu onların kuşaklar arası travmanın etkisiyle başa çıkmalarını ve daha mutlu, daha kabul edilebilir ve daha işlevsel bir aile sistemi olarak ilerlemelerini sağladı.
Şevval Coşkunmeriç
Kaynakça
Passer, M. W., & Smith, R. (2011). The Science of Mind and Behavior.
Vinney, C. (2022, March 26). We Need to Talk About Bruno: What Encanto Tells Us About Intergenerational Trauma. Verywell mind. https://www.verywellmind.com/we-need-to-talk-about-bruno-5222976
